ĐIỂM TIN SỐ 5/2020: KHÁNG SINH – HÃY SỬ DỤNG THÔNG MINH

25/11/202025/11/2020

KHÁNG SINH – HÃY SỬ DỤNG THÔNG MINH

Người dịch: DS. Nguyễn Thị Phương My
Hiệu đính: DS. Trần Thị Thu Thảo

Dự án “Cẩn thận với kháng sinh” là nỗ lực giáo dục quốc gia của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) nhằm giúp cải thiện việc kê đơn, sử dụng kháng sinh và chống lại tình trạng kháng kháng sinh.

Kháng kháng sinh là một trong những mối đe dọa khẩn cấp nhất đối với sức khỏe cộng đồng. Kháng kháng sinh xảy ra khi vi khuẩn phát triển khả năng chống lại các kháng sinh được tạo ra để tiêu diệt chúng. Hơn 2,8 triệu ca nhiễm trùng do kháng kháng sinh xảy ra ở Hoa Kỳ mỗi năm và kết quả là hơn 35000 người chết.

Kháng sinh cứu sống, nhưng bất cứ khi nào sử dụng kháng sinh, chúng có thể gây ra các tác dụng phụ và kháng kháng sinh. Khoảng 30% kháng sinh, hay 47 triệu đơn thuốc, được kê đơn không cần thiết tại các phòng khám và khoa cấp cứu ở Hoa Kỳ.

Dự án “Cẩn thận với kháng sinh” giúp các chuyên gia chăm sóc sức khỏe cải thiện cách kê đơn kháng sinh, cách sử dụng kháng sinh để chúng ta khỏe mạnh hơn, giúp chống lại tình trạng kháng kháng sinh và đảm bảo rằng các kháng sinh sống còn sẽ có sẵn cho các thế hệ tương lai.

Khi nào kháng sinh là cần thiết

Kháng sinh chỉ cần thiết để điều trị một số bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn. Dựa vào kháng sinh để điều trị các tình trạng nghiêm trọng, đe dọa đến tính mạng như viêm phổi và nhiễm trùng huyết, phản ứng quá mức của cơ thể với nhiễm trùng. Sử dụng kháng sinh hiệu quả cũng cần thiết cho những người có nguy cơ cao bị nhiễm trùng. Một số người có nguy cơ nhiễm trùng cao bao gồm bệnh nhân phẫu thuật, bệnh nhân mắc bệnh thận giai đoạn cuối hoặc bệnh nhân đang điều trị ung thư (hóa trị liệu).

Khi nào kháng sinh là không cần thiết

Kháng sinh không có tác dụng đối với vi rút, chẳng hạn như cảm lạnh, cúm, viêm phế quản hoặc sổ mũi, ngay cả khi dịch nhầy đặc, màu vàng hoặc màu xanh lá cây.

Kháng sinh chỉ cần thiết để điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn, nhưng thậm chí một số bệnh nhiễm khuẩn sẽ khỏi mà không cần dùng kháng sinh. Kháng sinh không cần thiết cho nhiều bệnh nhiễm trùng xoang và một số bệnh nhiễm trùng tai. Kháng sinh cứu sống, và khi bệnh nhân cần dùng kháng sinh, lợi ích thường cao hơn nguy cơ tác dụng phụ và kháng kháng sinh. Khi kháng sinh dùng không cần thiết, chúng không giúp bạn, và các tác dụng phụ vẫn có thể gây hại. Tác dụng phụ thường gặp của kháng sinh có thể bao gồm:

phát ban,
buồn nôn,
tiêu chảy, và
nhiễm trùng nấm men.

Các tác dụng phụ nghiêm trọng hơn bao gồm nhiễm trùng Clostridioides difficile (còn gọi là C.difficile hoặc C.diff), gây tiêu chảy nghiêm trọng có thể dẫn đến tổn thương đại tràng nghiêm trọng và tử vong. Một số người cũng có thể gặp các phản ứng dị ứng nghiêm trọng và đe dọa tính mạng.

Bạn có thể làm gì để cảm thấy tốt hơn

Nói chuyện với chuyên gia chăm sóc sức khỏe của bạn về cách điều trị tốt nhất cho bệnh của bạn hoặc người thân của bạn. Nếu bạn cần kháng sinh, hãy dùng chúng chính xác theo đơn thuốc. Nói chuyện với chuyên gia chăm sóc sức khỏe của bạn nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào về kháng sinh, hoặc nếu bạn có bất kỳ tác dụng phụ nào, đặc biệt là tiêu chảy nghiêm trọng, vì đó có thể là một bệnh nhiễm trùng C.difficile, cần phải được điều trị ngay lập tức.

Vi rút hô hấp thường biến mất trong một hoặc hai tuần mà không cần điều trị. Hỏi chuyên gia chăm sóc sức khỏe của bạn về cách tốt nhất để cảm thấy tốt hơn và giảm bớt các triệu chứng trong khi cơ thể bạn chống lại vi rút. Để giữ sức khỏe cho bạn và người khác:

Làm sạch tay của bạn.
Che miệng khi ho.
Ở nhà khi bị bệnh.
Tiêm vắc xin được khuyến nghị, chẳng hạn như vắc xin cúm.

Kháng sinh không phải lúc nào cũng là câu trả lời!

Virút hay vi khuẩn, cái gì làm bạn ốm?

Kháng sinh chỉ cần thiết để điều trị một số bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn. Bệnh do vi rút không thể điều trị bằng kháng sinh. Khi kháng sinh không được kê đơn, hãy xin lời khuyên của chuyên gia chăm sóc sức khỏe để giảm bớt các triệu chứng và cảm thấy tốt hơn.

Biểu đồ các bệnh phổ biến và có cần dùng kháng sinh hay không

Chú thích:

Viêm họng: Do vi khuẩn. Kháng sinh là cần thiết.
Ho gà: Nguyên nhân là do vi khuẩn. Kháng sinh là cần thiết.
Nhiễm trùng đường tiết niệu: Thường do vi khuẩn. Kháng sinh là cần thiết.
Nhiễm trùng xoang: Thường do vi khuẩn hoặc vi rút gây ra. Kháng sinh có thể cần thiết.
Nhiễm trùng tai giữa: Thường do vi khuẩn hoặc vi rút gây ra. Kháng sinh có thể cần thiết.
Viêm phế quản / nhiễm lạnh vùng ngực (ở trẻ em và người lớn khỏe mạnh) *: Thường do vi khuẩn hoặc vi rút gây ra. Kháng sinh không cần thiết.
Cảm lạnh thông thường / sổ mũi: Do vi rút gây ra. Kháng sinh không cần thiết.
Đau họng (trừ liên cầu): Thường do vi rút gây ra. Kháng sinh không cần thiết.
Cúm: Gây ra bởi vi rút. Kháng sinh không cần thiết.

Một số hình ảnh Poster kháng thuốc (link tải ở cuối trang)

Nguồn:
https://www.cdc.gov/patientsafety/features/be-antibiotics-aware.html;
https://www.cdc.gov/patientsafety/features/be-antibiotics-aware-infographic.html

Poster kháng thuốc (file PDF)
Poster kháng thuốc
Poster khang thuôc 3