ĐƯỜNG DÂY NÓNG BỘ Y TẾ : 1900.9095| TRỰC LÃNH ĐẠO BỆNH VIỆN: 0912.017.129

Bệnh Viện C – TP Đà Nẵng

Bệnh Viện C – TP Đà Nẵng

BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG ỨNG DỤNG OXY CAO ÁP CỨU SỐNG HAI BỆNH NHÂN NGỘ ĐỘC KHÍ CO

BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG ỨNG DỤNG OXY CAO ÁP CỨU SỐNG HAI BỆNH NHÂN NGỘ ĐỘC KHÍ CO

 

Tháng 10/2025, Bệnh viện C Đà Nẵng tiếp nhận hai ca ngộ độc khí CO từ thôn Phong Thử, xã Điện Bàn Tây, TP Đà Nẵng gồm: ông N.Q.L 36 tuổi và bà P.T.T.Tr 34 tuổi. Cả hai bệnh nhân đều được phát hiện bất tỉnh trong phòng kín có sử dụng máy phát điện.

Khi nhập viện hai bệnh nhân hôn mê, khó thở, yếu liệt tứ chi, nôn mửa, xét nghiệm máu có CO trong máu tăng cao.

Ngay khi tiếp nhận, các bác sĩ xác định đây là tình trạng ngộ độc khí CO cấp tính – một trong những ngộ độc nguy hiểm có thể dẫn tới tử vong nhanh chóng nếu không được xử trí kịp thời. Ê-kíp trực lập tức báo động đỏ nội viện, huy động các bác sĩ cấp cứu – hồi sức – đột quỵ phối hợp xử trí, ổn định chức năng sống cho bệnh nhân nhanh nhất để điều trị bằng phương pháp Oxy cao áp – liệu pháp điều trị đặc hiệu trong trường hợp bị ngộ độc khí CO.

Hồi phục kỳ diệu nhờ xử trí đúng phác đồ

Sau 2 giờ điều trị hồi sức tích cực và liệu pháp oxy cao áp, các chỉ số khí máu, chỉ số SpO₂ của hai bệnh nhân cải thiện rõ rệt, tình trạng hôn mê và nôn mửa giảm dần. Nhờ can thiệp sớm, chỉ sau liệu trình 5 buổi điều trị kết hợp Oxy cao áp, hai bệnh nhân cải thiện tri giác, tỉnh táo hơn, riêng bệnh nhân Tr. có thể giao tiếp được với người nhà, thực hiện y lệnh được.

Nếu trong điều kiện bình thường, thời gian bán hủy của CO trong máu là khoảng 4–6 giờ, thì khi sử dụng oxy cao áp ở áp suất 2–3 ATA, thời gian này giảm xuống chỉ còn 20–30 phút. Nhờ vậy, oxy cao áp không chỉ cứu sống nạn nhân ngạt khí mà còn ngăn ngừa di chứng thần kinh như rối loạn trí nhớ, giảm tập trung hay mất khả năng vận động.

Hình 1. Bệnh nhân được bóp bóng trong suốt quá trình điều trị oxy cao áp

 

Sau thời gian điều trị tại bệnh viện, cả hai bệnh nhân được phối hợp điều trị phục hồi chức năng tích cực phù hợp tình trạng bệnh bao gồm các phương pháp: Tập vận động, tập nuốt, tập phục hồi chức năng hô hấp, vỗ rung phổi với máy.

Khi xuất viện, bệnh nhân tỉnh táo, thực hiện y lệnh được và có thể ngồi vững trên ghế.

TỔNG QUAN VỀ NGỘ ĐỘC KHÍ CO

  1. Định nghĩa và cơ chế bệnh sinh

Ngộ độc khí CO (Carbon monoxide) là một cấp cứu y tế do tiếp xúc với nồng độ CO cao trong thời gian ngắn, dẫn đến tình trạng thiếu oxy nghiêm trọng ở mô và tổ chức. CO là khí không màu, không mùi, không vị và không gây kích ứng hô hấp nên thường khó nhận biết khi phơi nhiễm. Khi đi vào cơ thể, CO gắn với hemoglobin tạo thành carboxyhemoglobin (COHb) với ái lực cao gấp khoảng 200–250 lần so với oxy, làm giảm mạnh khả năng vận chuyển oxy qua máu và làm dịch chuyển đường cong phân ly oxy–hemoglobin sang trái, dẫn đến thiếu oxy mô cấp tính [1].

Không chỉ làm giảm lượng oxy tới mô, CO còn ức chế enzyme cytochrome oxidase trong ty thể, góp phần gây tổn thương tế bào do rối loạn hô hấp tế bào và stress oxy hóa. Những cơ chế này đặc biệt ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương và cơ tim – những mô có nhu cầu oxy cao nhất [2].

  1. Dịch tễ học và tính chất cấp tính

Ngộ độc CO là một trong những nguyên nhân phổ biến của ngộ độc khí trên toàn cầu. Tại các nước phát triển, ước tính mỗi năm có hàng nghìn ca nhập viện do CO, với tỷ lệ tử vong và di chứng thần kinh muộn đáng kể. Tại Việt Nam, tình trạng ngộ độc CO gia tăng vào mùa mưa lạnh và tại các khu vực sử dụng nhiên liệu đốt trong không gian kín [3].

  1. Triệu chứng lâm sàng

Biểu hiện lâm sàng của ngộ độc CO rất đa dạng và không đặc hiệu, phụ thuộc vào nồng độ COHb, thời gian phơi nhiễm và tình trạng bệnh nền của bệnh nhân. Các triệu chứng thường gặp gồm:

  • Mức độ nhẹ: đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi, buồn nôn, nôn, mất tập trung.
  • Mức độ trung bình: đau đầu dữ dội, khó thở, đánh trống ngực, nhìn mờ, lú lẫn.
  • Mức độ nặng: rối loạn ý thức, co giật, hôn mê, hạ huyết áp, rối loạn nhịp tim, thiếu máu cơ tim cấp.
  • Di chứng thần kinh muộn: sa sút trí tuệ, rối loạn hành vi–cảm xúc, rối loạn dáng đi, hội chứng Parkinson thứ phát, xuất hiện sau vài ngày–vài tuần từ khi cấp cứu ban đầu [1–3].
  1. Nguyên tắc điều trị nói chung

Điều trị ngộ độc CO bao gồm:

  • Loại bỏ phơi nhiễm CO và cung cấp oxy ngay khi nghi ngờ.
  • Hỗ trợ hô hấp, tuần hoàn và các biện pháp hồi sức tích cực theo nguyên tắc cấp cứu.
  • Liệu pháp oxy cao áp (Hyperbaric Oxygen Therapy – HBOT) nhằm giảm thiếu oxy mô và hạn chế di chứng lâu dài [4].

Liệu pháp oxy cao áp (HBOT) là phương pháp điều trị hiệu quả nhằm:

  • Tăng lượng oxy hòa tan trong huyết tương, vượt xa khả năng mang oxy của hemoglobin.
  • Rút ngắn thời gian bán thải của COHb: từ ~4–5 giờ (trong không khí) xuống ~60 phút với oxy thường và 20–30 phút với HBOT.
  • Giảm thiếu oxy mô, giảm phù não và tổn thương tế bào thần kinh, từ đó giảm tỷ lệ di chứng thần kinh muộn so với chỉ dùng oxy normobaric [5, 6].

 Các chỉ định chủ yếu của liệu pháp điều trị oxy cao áp:

  • Các nghẽn mạch do không khí (tắc mạch máu do bọt khí)
  • Giai đoạn tiếp sau cấp cứu bệnh giảm áp thợ lặn
  • Ngộ độc CO, CO2, Cyanide
  • Bệnh hoại thư sinh hơi (Gas gangrene)
  • Đột quỵ nhồi máu não
  • Rối loạn tiền đình, rối loạn giấc ngủ
  • Các tổn thương do đụng dập
  • Hội chứng chèn ép khoang
  • Các thiếu máu do chấn thương cấp tính
  • Thiếu máu do viêm tắc động mạch, thiếu máu nặng
  • Áp xe nội sọ, phù não
  • Nhiễm trùng phần mềm hoại tử, vết thương, vết loét chậm liền
  • Viêm tủy xương mạn tính dai dẳng
  • Các tổn thương chậm liền do bức xạ (tổn thương phần mềm và hoại tử xương)
  • Tổn thương do bỏng cấp tính
  • Điếc đột ngột
  • Tổn thương não do treo cổ, do đuối nước.

Việc ứng dụng oxy cao áp điều trị người bệnh tại Bệnh viện C Đà Nẵng

  1. Trang bị và năng lực hiện có

Trung tâm Đột quỵ-Bệnh viện C Đà Nẵng là nơi đầu tiên của khu vực miền Trung-Tây Nguyên triển khai kỹ thuật điều trị oxy cao áp, từ ngày 25/04/2016. Hiện tại, Trung tâm có 2 hệ thống điều trị oxy cao áp gồm 1 buồng đơn 1 chỗ nằm của Hãng SECHRIST và 1 buồng đơn 2 chỗ ngồi của Hãng PERRY, đều của Mỹ. Máy được duy trì bảo dưỡng định kỳ theo tiêu chuẩn an toàn y tế.

            Những năm qua Trung tâm đã sử dụng liệu pháp oxy cao áp điều trị hiệu quả cho bệnh nhân ngộ độc khí CO, đột quỵ nhồi máu não, bệnh giảm áp thợ lặn, điếc đột ngột… cũng như hỗ trợ cho những người cần phục hồi sức khỏe.

Hình 2. Quá trình điều trị bằng oxy cao áp cho bệnh nhân

  1. Sử dụng và quy trình tiếp nhận
  • Quy trình tiếp nhận bệnh nhân vào buồng HBOT được chuẩn hóa gồm:
    • Sàng lọc chỉ định.
    • Hướng dẫn bệnh nhân trước khi vào buồng.
    • Theo dõi sinh hiệu, SpO₂, COHb trong quá trình điều trị.
    • Ghi nhận biến cố nếu có.
  • Đội ngũ nhân viên đã được đào tạo bài bản về HBOT, và thường xuyên cập nhật guideline mới.

 

KHUYẾN CÁO

Qua sự việc này, các bác sĩ cảnh báo người dân cần nắm một số thông tin về Ngộ độc khí CO:

Xử trí khi nghi ngờ ngộ độc

  • Sơ cứu tại chỗ:

– Đưa nạn nhân ra nơi thoáng khí, an toàn.

– Người cứu hộ cần che chắn, cúi thấp, hạn chế hít khí độc.

– Cho nạn nhân nằm nghỉ, giữ ấm, không ăn uống khi còn mệt.

– Gọi cấp cứu 115, tiến hành hồi sức tim phổi nếu ngừng thở/ngừng tim và nhanh chóng đưa bệnh nhân tới cơ sở gần nhất có khả năng cấp cứu ngộ độc khí CO.

  • Điều trị tại bệnh viện:

– Hồi sức, hỗ trợ hô hấp tuần hoàn.

– Thở máy khi cần.

– Oxy cao áp: điều trị tối ưu, nên thực hiện trong 4–6 giờ đầu (tối đa trong 24 giờ), đặc biệt với bệnh nhân hôn mê, có thai, nhiễm toan nặng.

Phòng ngừa

– Không đốt than, củi, bếp gas để sưởi trong phòng kín.

– Khi buộc phải dùng than củi, cần thông gió, chỉ sưởi khi còn thức, không để qua đêm.

– Không chạy máy phát điện trong nhà, hầm, gara.

– Trang bị thiết bị báo động khí CO (nếu có điều kiện).

– Nơi làm việc cần đo nồng độ CO định kỳ.

 

Thông tin liên hệ Trung tâm Đột quỵ:

Tầng 9, Khu nhà số 5, Bệnh viện C Đà Nẵng, 122 Hải Phòng, Hải Châu, Đà Nẵng

Điện thoại: 0985 844 504 (BSCKI. Trần Xuân Nghĩa, Phụ trách Trung tâm Đột quỵ).

 

Tài liệu tham khảo

  1. Weaver LK. Clinical practice. Carbon monoxide poisoning. New England Journal of Medicine. 2009;360(12):1217–1225.
  2. Piantadosi CA. Carbon monoxide poisoning. New England Journal of Medicine. 2002;347(14):1054–1055.
  3. Hampson NB, Weaver LK. Carbon monoxide poisoning: a new incidence for an old disease. Undersea & Hyperbaric Medicine. 2007;34(3):163–168.
  4. Thom SR et al. Hyperbaric-oxygen therapy for acute carbon monoxide poisoning. New England Journal of Medicine. 2002;347(14):1105–1111.
  5. Henry CR, Satran D, Lindberg C, et al. Myocardial injury and long-term mortality following moderate to severe carbon monoxide poisoning. JAMA. 2006;295(4):398–402.
  6. Buckley NA, Isbister G; Carbon monoxide poisoning guidelines: assessment, indications for hyperbaric oxygen therapy and prognosis. Toxicology. 2017;387:34–43.